Een vierkante meter in Noord.
“De wereld is gericht op ruimte maar ik wil het graag hebben over plaats.”
Op uitnodiging van het Over ’t IJ festival ben in in 2018 begonnen aan een langlopend project in de IJplein buurt. Ik heb gesproken en gewerkt met bewoners uit de IJplein buurt. Samen hebben we naar manieren gezocht om de waarde van deze plek te verwoorden en verbeelden. Naast de al overheersende financiële waarde, hebben ze gekeken naar de emotionele waarde, de beeldende waarde en de spirituele waarde.
Ik heb 11 inwoners geïnterviewd en gesprekken gehad over hun favoriete vierkante meter in de buurt. Deze plekken heeft zijn gefotografeerd en beschreven. Het zijn verhalen die vertellen over de personen maar ook over de geschiedenis, gebruiken en wensen die leven in de buurt. Samen vormen de stukken een prachtig overzicht van de bontgekleurde buurt en de verbintenis van de bewoners met deze plek.
Op 23 februari zullen de favoriete vierkante meters samen een wandeling vormen door de buurt. De wandeling start op het IJplein waar een serie Spirit-houses het beginpunt markeren. Deze Spirit-houses heeft Valerie samen met groep zeven van Openbare school IJplein gemaakt. Spirit-houses zijn kleine offerplaatsen waar de ziel van een plek wordt geëerd. Het publiek is op 23 februari welkom om hun wens/herinnering of offer bij één van de huisjes neer te leggen.
Openingswoorden ceremonie 23 februari 2018
De waarde van het IJplein
De IJplein buurt. Zijn plattegrond ontworpen door Rem Koolhaas. In eerste instantie presenteerde de architect een plan met grote hoge gebouwen maar de gemeente Amsterdam vond deze niet aansluiten bij de lage woningen van de wijken die er achter lagen. In reactie daarop heeft Rem Koolhaas zijn plan plat gelegd en zo gedraaid dat elke inwoner uitzicht had op het IJ.
Welvaart
Aandeel
Waarde
Draagkracht
Het zijn allemaal woorden die vaak gebruikt worden in financieel, economische wereld. En op die manier misschien niet heel erg van toepassing in deze buurt. Maar wat als we nu eens naar deze woorden kijken in een sociaal, maatschappelijke betekenis? Dan geloof ik dat ze juist heel erg van toepassing zijn op deze buurt.
Draagkracht – Zie je terug bij jongerencentrum de Valk. Een tweede huis voor veel kinderen in deze buurt. Waar ze samen thee drinken, sporten, knutselen, dollen en een luisterend oor vinden. Waar op woensdagmiddag door en met de buurtmoeders wordt gekookt en gegeten met wel 40 kinderen.
Buurthuis de Meeuw. Waar bijles wordt gegeven, sportactiviteiten worden georganiseerd, praat- en denkgroepen samen komen en altijd koffie klaar staat. Voor iedereen, jong, oud, alle nationaliteiten door elkaar, ziek, verslaafd, thuis- of dakloos; het maakt niet uit. Er is koffie, warmte en hulp voor wie dat nodig heeft.
En dan heb je nog deze plek. Het IJplein waar El Ponte een heel belangrijke rol speelt. Voor de snelle passant, de buurtbewoners die er dagelijks rond elf uur samen komen, toeristen die worden doorverwezen, een buurt initiatief dat wordt omarmd.
Al deze plekken doen me denken aan de Commons in Engeland. Of in oud-Nederland noemden we dat de Meent of Gedeelde grond. Het zijn onder andere gebieden die door de eigenaar worden vrij gegeven voor collectief nut. Als je daar naar kijkt. Alle mooie initiatieven. Het gevoel van saamhorigheid. Het warme onthaal wat ik tijdens dit project ben tegen gekomen….
Dan is er zoveel draagkracht.
Toen ik werd gevraagd door Over ’t IJ festival om een project te doen in een buurt naar keuze, in Amsterdam Noord. Wist ik direct het IJplein. De schoonheid van de door Rem Koolhaas ontworpen plattegrond, de pastel -kleurige flats, stadsbungalows en school, trok me aan. Maar toen ik ging graven ontmoette ik gauw het wankele bestaan hiervan. De plannen om delen te slopen voor hoogbouw. De financiële waarde waarmee gemeten wordt, het zijn allemaal aspecten die we in een rap tempo om ons heen zien gebeuren.
Maar hoe kan je nou een samenleving creëren als iets na 30 jaar al wordt omgegooid of afgebroken. Het heet ontwikkelen maar wat ontwikkel je dan?
Het zijn vragen die me bezig hielden. Ik ben met de mensen gaan kijken naar andere manieren van waarde toekennen aan een plek. Niet pers se uit politiek oogpunt, maar uit tegenbeweging. Om ook een alternatief geluid te laten weergalmen.
Ik heb elf buurtbewoners gevraagd naar hun favoriete vierkante meter grond in deze buurt. U kunt ze vandaag bewandelen. Hun verhaal lezen en zo de emotionele waarde van de grond ontmoeten. Daarnaast staan we nu bij een serie spirithouses. Spirithouses worden in Azië gebruikt om de ziel van een plek te eren. Deze zijn gemaakt door kinderen van groep 7 van de IJpleinschool. Ze hebben de gebouwen rondom het plein nagetekend, uitgezaagd en beschilderd. U kunt hier vandaag, tot vier uur uw wens/ offer of herinnering aan de buurt achter laten. Zelf heb ik een flesje water uit het IJ dat ik bij 1 van de huisjes ga zetten en hoop, in gedachtegoed van Rem Koolhaas, op uitzicht op het IJ, voor elke buurtbewoner.
Tot slot zou ik heel veel mensen willen bedanken, medewerkers van de Meeuw, de Valk, de kinderen en medewerkers van de school, mensen die materiaal hebben uitgeleend, meegedacht en gebouwd enz.
In ieder geval wil ik u om een applaus vragen voor de mooie bouwwerken van de kinderen. En een groot applaus voor de vierkante meter mensen. Jules, Ditte, Jeremy en John (die er niet bij kunnen zijn), Silvia, Hanny, Jeanette, Donnie, Abdel, Meneer Kos en Anna. Het was een feest jullie te ontmoeten!
